Şekil A’ da Etriye ve Çiroz imalatında kullanmış olduğunuz "Etriye kolu" inşaat demirini oluk içerisinde sıkıştırmaktadır. Uygulanan kuvveti yaymak yerine sadece inşaat demirinin noktasal bir bölgesine iletmektedir. Oluklarda bulunan keskin köşeler gözle görülmeyen kılcal çatlamalara veya kırılmalara neden olmaktadır. Bu tip Etriye Kolu kullanımı TSE'nin büküm standartlarına uygun değildir.
Şekilde gönye ve pilyelerin bükümünün köşebent ve boru ile yanlış şekilde yapıldığı görülmektedir. Bu tip kullanım, inşaat demirini oluk içerisinde sıkıştırmaktadır. Uygulanan kuvveti yaymak yerine sadece inşaat demirinin noktasal bir bölgesine iletmektedir. Oluklarda bulunan keskin köşeler gözle görülmeyen kılcal çatlamalara veya kırılmalara neden olmaktadır.
ÖNEMLİ UYARILAR
Belirtilmesinde yarar olacak en önemli konu çubuk bükme hızıdır. Sayfa 14'de şekil A,B,C,D'de gösterilen büküm şekilleri kol kuvveti ve ilkel aparatlarla yapıldığından yapı mevzuatı ve deprem yönetmeliğine aykırıdır.
Bu nedenle;
- Sabit büküm hızından söz etmek mümkün olmamaktadır.
- Bükümü yapılan nervürlü demirin TS 708 III-A kalitesinde olmasına rağmen çubuk bükme hızındaki farklılıklar, demirin bazı bölümlerinde kırılmalara ve gözle görülmeyen kılcal çatlaklara neden olmaktadır. Bu hatalar kullanıcıların, nervürlü demirlerin homojen veya güvenli olmadığına dair olumsuz ve yanlış eleştirilerde bulunmalarına yol açmaktadır.
YAPI DENETİM FİRMALARI şantiyelere getirilmiş olan nervürlü demirlerin örnekler almakta ve analizlerin yapılması için yetkili kuruluşlara göndermektedir. Test sertifikası ile kullanımı için onay verilen nervürlü demirlerin bükümleri bazı şantiyelerde yukarıdaki şekillerde görüldüğü gibi inşaat projelerindeki büküm detaylarına ve Deprem Yönetmeliğine uygun olmayan aparatlarla yanlış şekilde yapılmaktadır. Yukarıdaki şekillerdeki gibi yapılan hatalı uygulamalar sonucunda zamanla nervürlü demirlerin deformasyonu mutlaka ortaya çıkacaktır.
Şantiyelerde ise büküm hataları ile ilgili en çok karşılaşılan sorun; demirci kalfalarının veya ustalarının test sertifikası ile onaylanan nervürlü demirler hakkında "Sert demir / yumuşak demir" gibi "bilimsel" karşılığı olmayan nitelendirmelerde bulunmalarıdır.
Büküm detaylarıyla ilgili görüş belirtecek yetkili kurumlar ve kişiler; üniversiteler, test laboratuvarları, yapı denetim firmaları, makina mühendisleri, metalurji mühendisleri ve malzeme mühendisleridir.
Büküm işlemi mümkünse otomatik etriye makineleriyle yapılmalıdır.
BÜKÜM İŞLEMİ OTOMATİK BÜKME MAKİNELERİYLE VE SABİT BÜKME HIZIYLA, YUKARIDA GÖRÜLDÜĞÜ GİBİ YAPILMALIDIR.
BÜKME İŞLEMLERİ İLE İLGİLİ AYRINTILI AÇIKLAMALAR
Bükme çaplarına göre, çelik çubukların bükülmesinde dikkat edilmesi gereken konular:
1) Standarda göre belirlenmiş bükme silindir (mandrel) çaplarının doğru uygulanması ve yeterli ekipmana sahip olunması.
2) Çaplara göre; bükme çapı tesbit edilerek silindir (mandrel) etrafında (Silindir yüzeyi deforme olmaması ve düzgün olması gerekir.) bükülmelidir. (Şekil-1)
Şekil -1 (NERVÜRLÜ DEMİRLERİN ÇUBUK BÜKME ŞEKLİ)
3) Etriye olarak bükülecekdemir çubuklarında; standardın belirlediği, silindir çapı etrafında bükülmesi gerekmektedir. (Sayfa 18). Kesinlikle sivri köşe etrafında bükülmemelidir. Çentik etkisi yapar ve geriye açılması halinde ayrılmalara, yırtılmalara neden olacaktır. ( Şekil - 2 )
Şekil - 2 Bu şekilde aparatların içinde büküm işlemi yapılması uygun değildir.
4) İnşaat demirleri şaloma (Oksijen Kaynağı) ile kesilmemeli ve bükülmemelidir.
SORUNLARIN İLETİLMESİ:
Demir çubukların kullanımı sırasında ortaya çıkabilecek sorunların çözümü için aşağıda belirtilen bilgilerin kontrol edilip ilgili üretici firmalara bildirilmesi gerekir.
1) Ürün üzerinde takılı etiket bilgileri
- Döküm ( Heat) No
- Paket No
- Çap (Size)
2) Tüm standart koşulların uygulandığından emin olunması ve bununla ilgili bilgiler
3) Numune alınması (150 cm boyunda)
NERVÜRLÜ DEMİR BÜKÜM DETAYI VE METRAJ TABLOSU
NERVÜRLÜ DEMİR BÜKÜM DETAYI
DİKKAT: AKSİ BELİRTİLMEDİKÇE NERVÜRLÜ DEMİRLER YUKARIDAKİ DETAYDA GÖSTERİLDİĞİ GİBİ BÜKÜLECEKTİR.